$ 42,20 TL - € 48,88 TL - ₿ 102.919 dolar - ETH 3.433 dolar

BIST 100 endeksi, haftayı yüzde 0,43’lük düşüşle 10.924 puandan tamamladı.

Hazırlayan: Serdar Cebe

New York küresel finansın kalbi. Bu şehirde belediye başkanının adı ve ajandası yalnızca siyaset sayfalarında yer almaz; Wall Street’in risk iştahından gayrimenkul piyasasına, istihdamdan bütçeye kadar geniş bir alanı etkiler. Yeni belediye başkanı Zohran Mamdani, kampanyasını “yaşam maliyetini düşürme” vaadi üzerine kurdu. Karşısında ise yalnızca siyasi bir muhalefet değil, milyarlarca dolarlık kârlar, on binlerce yüksek ücretli iş ve şehir bütçesinin önemli bölümünü taşıyan devasa bir sektör bulunuyor.

New York finansının ağırlığı ne kadar büyük?

Çıplak gerçekler

Eyalet denetçisi ofisinin son verilerine göre, Wall Street’in 2025’in ilk yarısındaki kârları 30 milyar doların üzerinde ve bu tempo yıl sonunda 60 milyar doları aşabilecek bir tabloya işaret ediyor. 2024’te menkul kıymetler sektöründe ortalama yıllık ücret (prim dahil) 505 bin doları geçti; bonus havuzu ise rekor düzeyde, 47,5 milyar dolar olarak açıklandı. Sektör, şehir vergi gelirlerinin yaklaşık %8,4’ünü, eyalet vergi gelirlerinin ise %19,4’ünü tek başına üstleniyor. Şehir ekonomisinin %17–18’ine karşılık gelen bir katma değer yaratıyor ve her 13 işten birini doğrudan ya da dolaylı şekilde besliyor. Bu nedenle New York’ta finans, yalnızca “bir sektör” değil; bütçeden istihdama, kiralardan ofis piyasasına kadar geniş bir hikâyenin ana omurgası.

Şehrin güncel mali görünümü de bunu doğruluyor. Belediye denetçisi ofisinin “New York by the Numbers” bültenine göre 2025 mali yılında şehir vergi tahsilatı, geçen yıla kıyasla %8,3 arttı. Bu artışta finans kaynaklı ücret ve prim kesintilerindeki güçlenme özellikle belirgin. Pandemi sonrası toparlanması yavaş ilerleyen istihdam kalemlerine rağmen gelir tarafındaki bu performans, bütçeye bir miktar esneklik kazandırıyor.

Mamdani ne vadediyor?

Mamdani’nin ajandası doğrudan halkın cebine dokunan başlıklardan oluşuyor: kira artışlarının dondurulması, 10 yılda 200 bin uygun fiyatlı konut, şehir tarafından işletilen market ağı, ücretsiz otobüs taşımacılığı, evrensel ve ücretsiz kreş-hizmetleri ve asgari ücretin 2030’a dek kademeli olarak 30 dolara yükseltilmesi. Finansman planı ise büyük ölçüde yüksek gelirli bireylerden ve şirketlerden daha fazla vergi alınmasına dayanıyor.

Ancak bu vaatlerin önemli bir bölümünde belediye başkanının tek başına karar yetkisi yok: kira düzenlemeleri bağımsız Kira Kılavuz Kurulu’nun elinde; toplu taşıma ve tarifeler, eyaletin kontrolündeki MTA ile koordinasyon gerektiriyor; vergi değişiklikleri içinse Albany’deki eyalet meclisinin onayı şart. Yani siyasal pazarlıklar, hukuki sınırlar ve bütçe gerçekleri bu ajandanın her adımında belirleyici olacak.

Wall Street tedirgin

Seçimin ardından finans çevrelerinin tonunu iki duygu belirliyor: tedirginlik ve işbirliği arayışı. Büyük bankaların yöneticileri, “New York’un başarılı olmasını istiyoruz” diyerek yeni yönetimle çalışma mesajı veriyor. Ancak bunun yanında “şehrin rekabetçiliği zedelenmesin, vergi ve regülasyon dili makul olsun” uyarısını da açık biçimde dile getiriyorlar. İş dünyasının üst örgütü Partnership for New York City, Mamdani’ye tebrik mesajı gönderip “erişim kolaylığı, yetenek çekimi ve istihdam yaratma” hedefleri doğrultusunda birlikte çalışma niyetini açıkladı. Bu, kampanya dönemindeki sert tartışmaların ardından verilen önemli bir kurumsal sinyal.

Finans çevrelerinin en hassas olduğu başlıklar ise konut piyasası ve vergiler. Kira artışlarını dondurmak, yatırımcı iştahını azaltabileceği gerekçesiyle kaygıyla izleniyor; bu, emlak geliştirme döngüsünü, ofis dönüşümlerini ve yeni projelerin finansmanını etkileyebilir. Öte yandan, geniş ölçekli konut üretimi ve “geliştirme yanlısı” net sinyaller verilmesi durumunda piyasayla bir tür “konut ateşkesi” alanı oluşturmak mümkün olabilir. Reuters’a göre iş dünyası temsilcileri, Mamdani’nin konut üretimini hızlandırma niyetinden belirli ölçüde rahatlamış durumda; bu da sosyal hedeflerle sermaye akışını buluşturabilecek olası bir orta yolun kapısını açıyor.

Vergi cephesinde asıl düğüm Albany’de. Eyalet onayı olmadan yüksek gelirli ve kurumsal kesime ek vergi getirmek mümkün değil. Bu siyasi fren bir yandan Wall Street için “ani vergi şoku” riskini azaltıyor, diğer yandan Mamdani’nin finansman planlarının müzakere edilmesini zorunlu kılıyor. TIME’ın kapsamlı analizi; ulaşım, bakım hizmetleri ve diğer sosyal girişimlerde de benzer kurumsal kilitler bulunduğunu gösteriyor. Bu durum, belediye başkanlığının gerçek güç sınırlarını tüm taraflar için netleştiriyor.

Ekonomide ilk 12 ayda ne beklenebilir?

Güven ve atamalar

Finans piyasaları isimlerden okur. Bütçe, konut ve kalkınma dosyalarını yönetecek ekibin profili—piyasa diline hâkim, veriyle çalışan, uygulama deneyimi olan teknokratlar—ilk güven testidir. İş dünyası, “Kim, nasıl uygulayacak?” sorusuna cevap arıyor. Bu çerçevenin yanında öngörülebilir bir takvim ve “ilk 100 gün” için ölçülebilir, bütçe-nötr adımlar risk primini azaltır.

Hızlı, görünür ve düşük maliyetli adımlar

Ücretsiz otobüs uygulaması tüm şehirde bir anda hayata geçmeyebilir; ancak yoğun hatlarda pilot projeler ve kuyruk sürelerini azaltan düzenlemeler (etkin otobüs şeritleri, durak optimizasyonu) hızlı fayda sağlar. Şehir destekli market fikri ise, tüm ağı kurmadan önce belirli sayıda mağaza veya pazar üzerinden pilot olarak test edilebilir. Böylece piyasa dengesi bozulmadan fiyat sinyali verilir, kamu maliyeti de kontrol altında tutulur.

Konutta “üretim koalisyonu”

New York’ta konut, finans kadar güçlü bir gerçekliktir. Projelerin hızlanması için izin süreçlerinin sadeleştirilmesi, kamu arazilerinde karma model üretim, ofis–konut dönüşümlerinde kod esneklikleri ve altyapı eşleştirmeleri gibi adımlar piyasa aktörleriyle pragmatik bir hattın kurulmasını sağlayabilir. İş dünyasının “rekabetçilik ve kapsayıcılık birlikte ilerlesin” mesajı bu noktada bir işbirliği zemini sunuyor.

Bütçe denklemi

Wall Street kârlarının yükselmesi şehir kasasını rahatlatıyor; ancak bu gelirler döngüseldir. Kalıcı sosyal programların, oynak (volatile) kaynaklara aşırı bağımlı hale gelmemesi gerekir. Bu nedenle yeni kalıcı harcama taahhütleri, çok yıllı ve gerçekçi bir finansman planına bağlanmalı; ekonomik yavaşlama senaryoları için otomatik istikrar mekanizmaları düşünülmeli.

Rekabetçilik ile erişilebilirlik bir arada durabilir mi?

New York’un finans ağırlığı tartışılmaz: yüksek ücret, yüksek katma değer, yüksek vergi katkısı. Bu güç, kamusal sosyal hedefler için önemli bir kaldıraç. Öte yandan başarı, yalnızca büyük hedefler koymakla değil; uygulanabilir adımlar ve sağlam bir siyasi-koordinasyon mimarisi kurmakla gelir. Mamdani’nin ajandası, şehirde yıllardır biriken yaşam maliyeti baskısına doğrudan yanıt verme iddiası taşıyor. Finans çevreleri ise rekabetçiliğin korunması gerektiğini vurguluyor ve “çalışmaya hazırız ama öngörü isteriz” diyor. Büyük bankaların “kapımız açık” mesajları ve iş dünyası örgütlerinin şartlı işbirliği sinyali, gerilimli ama mümkün bir ortak alanın var olduğuna işaret ediyor.

New York bugüne kadar zıtlıkları aynı şehirde yaşatmayı başardı. Önümüzdeki dönemin sınavı, finansın dinamizmiyle şehirde yaşamın erişilebilirliğini aynı denklemde tutabilmek olacak.

Google, uzayda yapay zeka veri merkezleri kurmayı planladığını ve ilk deneme ekipmanının 2027'nin başlarına kadar gönderileceğini duyurdu. Yapılan açıklamada, gelecekte uzayın yapay zeka hesaplamalarını ölçeklendirmek için en iyi yer olabileceğine işaret edildi.

Güneş sistemine saniyede 58 kilometre hızla giren 3I/ATLAS'a yönelik yapılan son gözlemlerde renk değiştirdiği ve bilinmeyen bir sebepten ötürü hız kazandığı belirtiliyor.

ABD ve İngiltere merkezli kuantum bilişim şirketi Quantinuum, 5 Kasım’da “dünyanın en güçlü” kuantum bilgisayarı Helios’un ticari lansmanını gerçekleştirdi.

ABD'li teknoloji devi Microsoft, 2026-2029 döneminde Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) 7,9 milyar dolarlık yatırım yapacağını bildirdi. Şirket, BAE'de devam eden ve planlanan yatırımların ayrıntılarını paylaştı.

Morgan Stanley’nin yeni raporuna göre Apple, insansı robotik alanına girerse 2040 yılına kadar yıllık 133 milyar dolarlık gelir elde edebilir. Analistler, yapay zeka ve robot teknolojilerindeki ilerlemelerin Apple’ı “geleceğin fiziksel yapay zeka lideri” haline getirebileceğini öngörüyor.

Kripto para piyasaları kasım ayına sert düşüşlerle girdi. Bitcoin, hazirandan bu yana ilk kez 100 bin dolar seviyelerine gerilerken, 2 milyar dolarlık likidasyonla kasım ayı tarihsel rekor kırdı. ABD’deki hükümet kapanmasının uzaması, yatırımcı iştahını azaltırken sermaye akışı ilk kez Bitcoin’den Solana gibi alternatif kripto varlıklara yöneldi.

Web3 ve yapay zeka altyapısıyla geliştirilen Providence, 'Katkı Kanıtı' modeliyle oyuncuları oyunun ekonomisine ortak ediyor. Dört yıllık geliştirme sürecinin ardından 16 milyon doları aşan yatırımla desteklenen proje, 2025’te küresel lansmana hazırlanıyor.

Rockstar Games, Grand Theft Auto 6’nın (GTA 6) çıkış tarihini ikinci kez erteledi. Önce 2025 sonbaharından 2026 Mayıs’a, şimdi de 19 Kasım 2026’ya kaydırılan oyun için stüdyo, “Beklentilere layık bir kaliteye ulaşmak için daha fazla zamana ihtiyacımız var” dedi.

Kapsül’ün misyonu, sizlere objektif, bağımsız, doğrulanmış ve onaylanmış haber içeriği sağlamaktır. Hiçbir siyasi parti, vakıf ve dernek ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkisi yoktur, destekleriniz bizim için çok değerli.

☕️ Bültenlerimizi beğeniyorsanız bizi destekleyebilir ya da ekibimize kahve ısmarlayabilirsiniz.

📣 Sponsor olmak bize ulaşın.